Oyuncuların en büyük sorunlarından biri, oyun oynarken ekranda gördükleri oyun görüntülerinin yavaşlığı oldu ve maalesef bu durum yıllardır değişmedi. 2000’lerin başlarında oyuncular, grafik kartlarının yetersiz kaldığı anlarda, başta köşe yumuşatma ve kare sayısına pek etkisi olmasa da anizotrop filtrelerle başlayıp gölge, doku kalitesi gibi görselliği iyileştiren tüm ayarları bir bir düşürürlerdi. Hatta dönemin “yüksek çözünürlüğü” 1024 x 768 piksel, ekran kartını zorladığı için çözünürlüğü 512 x 384 piksel, 320 x 240 piksel gibi bugün “hesap makinesi” esprilerine konu olacak değerlere bile getirirlerdi.
Neyse ki oyuncuların imdadına, neredeyse kurulduğu yıldan itibaren yapay zekâ çalışmalarıyla yoğun şekilde ilgilenen NVIDIA, 2006’da CUDA ile yetişti. İngilizce “Compute Unified Device Architecture” (Birleşik Aygıt Mimarisi Hesaplama) ifadesindeki kelimelerin baş harflerinden oluşturulan bu yenilikçi teknoloji, NVIDIA’nın, ekran kartlarındaki grafik işlemcilerini kullanarak paralel hesaplamalar yapmalarına olanak tanıdı. Bu gelişme, bilimsel hesaplama ve yapay zekâ uygulamalarının, kişisel bilgisayarlarda da yapılabilmesinin önünü açtı. NVIDIA’nın CUDA üzerine yoğunlaşması ve yapay zekâ teknolojilerinde bir ışık görmesiyle DLSS (Deep Learning Super Sampling/Derin Öğrenme Tabanlı Süper Örnekleme) teknolojisinin hikâyesi de başladı. Peki, şu sıralar yapay zekâ şirketlerine yeni grafik işlemci temelli sunucuları DGX H200’leri üretip iletmekle uğraşan NVIDIA’nın, diğer grafik işlemci üreticilerine örnek olan DLSS teknolojisi nedir ve nasıl kullanılır?
Yeni Nesil Görüntü İyileştirme Teknolojisi DLSS
Konuyu en temelinden alacak olursak DLSS, NVIDIA’nın, 2018 yılında GeForce RTX 20 serisi ekran kartlarıyla ilk defa tanıttığı görüntü iyileştirme, kare/saniye hızı artırma ve bunları, düşük gecikmeyle sunma odaklı yapay zekâ işleme teknolojileri paketidir. Oyunlarda, gecikme sürelerini artırmadan daha yüksek performans ve yüksek görüntü kalitesi sağlamak amacıyla tasarlanan DLSS, düşük çözünürlükte işlenen görüntüleri yüksek çözünürlüğe uyarlayarak gösterebiliyor ve güncel sürümleri sayesinde saniyedeki kare sayısını, dikkat çekici düzeyde artırıyor. DLSS etkinleştirilerek bir oyun çalıştırıldığında grafik işlemci, oyun grafiklerini düşük bir çözünürlükte işliyor ve devreye DLSS teknolojisi girerek düşük çözünürlüklü görüntü verisini, önceden eğitilen derin öğrenme modelleri kullanarak yüksek çözünürlükte görüntüye dönüştürüyor. Bu işlemler esnasında DLSS, düşük çözünürlükten kaynaklanan detay kayıplarını tekrar oluşturuyor ve görüntüdeki bozulmaları iyileştiriyor.
Konunun ayrıntılarını merak edenler için anlatımımızın teknik tarafını biraz daha detaylandıralım. NVIDIA’nın GeForce RTX 20 serisinden itibaren kullanıcılarla buluşturduğu ekran kartlarının grafik işlem ünitelerinde artık ray tracing/ışın izleme ve tensör çekirdekleri bulunuyor. Tensör çekirdekleri, DLSS teknolojisinin çalışması noktasında hayati önem taşıyor. Derin öğrenme modellerinin gerektirdiği yoğun hesaplama işlemlerini hızlı ve etkin bir şekilde yerine getiren tensör çekirdekleri, DLSS işlemi sırasında gerçekleşen matris çarpımlarını yürütüyor. İlgili çekirdekler, yapay sinir ağlarını çalıştırmak için optimize ediliyor ve büyük veri kümeleri üzerinde paralel hesaplamalar yapabiliyor. Standart grafik işlemci çek
irdeklerinin/CUDA çekirdeklerinin hayli yavaş gerçekleştireceği işlemleri, daha hızlı tamamlayan tensör çekirdekleri, yüksek çözünürlüklü görüntülerin, önemsenmeyecek bir gecikmeyle ekrana yansımasını mümkün kılıyor.
DLSS 2.0 ve sonrasında çıkan DLSS versiyonları, belirli oyunlara özel eğitim gerektirmeyen, daha genelleştirilmiş bir yapay zekâ modeli kullanıyor ve farklı oyunlardan alınan düşük/yüksek çözünürlüklü görüntüler üzerinde eğitiliyor. DLSS 3.0 ise görüntüler arası geçişleri analiz edip önceki karelerden elde edilen bilgileri kullanarak yeni karenin nasıl olacağını doğru şekilde tahmin ediyor. Şimdilik yalnızca GeForce RTX 40 serisi ekran kartları için geçerli olan “optik akış” teknolojisini kullanan DLSS 3.0, iki ardışık kare arasındaki hareketleri analiz edip eksik olan kareleri yapay zekâ aracılığıyla üreterek kare/saniye değerlerinin iki katına kadar çıkmasını sağlıyor. Bu noktada, yayımlanan güncel NVIDIA ekran kartı sürücülerinin, oyunlardaki DLSS desteğinin etkinleştirilmesi ve optimize edilmesi tarafında önemli rol üstlendiğini belirtmemiz gerekiyor.
DLSS Versiyonları Nedir ve Oyunlardaki İşlevleri Nasıldır?
Çıkışının üzerinden yaklaşık altı yıl geçen ve büyük evrimler geçirerek yoluna devam eden DLSS, farklı sürümleriyle farklı özellikler getiriyor. Bu yazının hazırlandığı dönem itibarıyla yazılım ve oyun geliştiriciler için sunulan DLSS 3.7 sürümünü de dikkate alarak hangi versiyonun nasıl özellikler taşıdığına kısaca göz atalım.
DLSS 1.0
DLSS’nin ilk versiyonu, oyun geliştiricilerin teknolojiyi, her oyun için ayrı ayrı uygulamaları gerektiren bir yapıya sahipti. Her oyuna özel eğitilen yapay zekâ modeli kullanılarak gerçekleştirilen bu süreç, uygulama bazında değişken sonuçlar doğurdu. DLSS 1.0, performansı artırırken görüntü kalitesinde bazı tutarsızlıklara yol açabiliyordu, bazı durumlarda görüntüler bulanıklaşabiliyor veya detay kaybı yaşanabiliyordu. Bu nedenle DLSS, ilk zamanlarında büyük eleştirilere maruz kalmış, teknolojinin bir geleceğinin olmadığı yönünde yorumlar almıştı. Tabii NVIDIA pes etmedi.
DLSS 2.0
NVIDIA’nın, teknolojiyi önemli ölçüde geliştirdiği bir dönüm noktası olan DLSS 2.0, yazının önceki kısmında da söz ettiğimiz “genelleştirilmiş yapay zekâ modeli” kullanarak her oyun için özel eğitim gerekliliğini ortadan kaldırdı. DLSS 2.0, daha yüksek görüntü kalitesi ve daha tutarlı performans sunarken oyunculara, bugün de geçerliliğini koruyan çeşitli kalite ayarları (Kalite, Dengeli, Performans ve Ultra Performans) arasında seçim yapma olanağı tanıdı. Ayrıca bu versiyon, kare hızlarını önemli ölçüde artırarak daha akıcı bir oyun deneyimi sağladı.
DLSS 3.0
NVIDIA’nın, GeForce RTX 40 serisi grafik kartlarıyla tanıtılan DLSS 3.0 “frame generation/kare oluşturma” teknolojisiyle donatıldı. Bu teknoloji, mevcut kareler arasında yeni kareler üreterek efektif kare hızını iki katına çıkarma yeteneğine sahip. Özellikle yüksek GPU yükü gerektiren ayarlarda ve çözünürlüklerde, görüntü kalitesini korurken performansı maksimize etme konusunda büyük bir sıçrama yapan DLSS 3.0’ın kullanımı esnasında video bellek (VRAM) kullanımının biraz arttığını belirtelim.
DLSS 3.5
DLSS 3.5, NVIDIA’nın DLSS serisindeki en yeni gelişmelerden biri oldu. Ray tracing teknolojisini destekleyen oyunlarda görüntü kalitesini artırmak için tasarlanan DLSS 3.5, “Ray Reconstruction/Işın Yeniden İnşası” teknolojisiyle geldi. Bu özellik, yoğun ışın izleme ve yol izleme/path tracing sahnelerinde, yapay zekâ destekli piksel üretimi yaparak görüntü kalitesini iyileştiriyor. Ray Reconstruction, yapay zekâ tarafından oluşturulan ekstra pikseller kullanarak ışın izlemeli sahnelerde daha yüksek kalite sağlıyor, bu da karanlık veya detay gerektiren sahnelerde görsel iyileştirmeler sunuyor.
DLSS 3.7
DLSS teknolojisinin şimdilik en rafine hâli olan DLSS 3.7, 3.5 sürümünün özelliklerini aynen taşırken özellikle Unreal Engine ile entegrasyon için çeşitli plugin’ler ve SDK’lar sunarak geliştiricilere, teknolojiyi, oyunlarına daha kolay entegre etme imkânı tanıyor. Sürüm ayrıca, NVIDIA Reflex ve DLAA (Deep Learning Anti Aliasing/Derin Öğrenme Tabanlı Kenar Yumuşatma) gibi diğer NVIDIA teknolojileriyle de uyumlu.
DLSS’yi Kullanmak Kolay mı? Oyunlarda Nasıl Etkinleştirilir?
Son derece basit bir kullanıma sahip kullanıcı dostu bir teknoloji olan DLSS’yi kullanmak da oyunlarda etkinleştirmek de kolay. Ancak DLSS’yi etkinleştirmek için bazı koşulları yerine getirmeniz gerekiyor. Sıralamak gerekirse:
- DLSS Destekli Ekran Kartı: Yazının önceki kısımlarında da izah ettiğimiz üzere DLSS, yalnızca GeForce RTX ailesindeki grafik kartları tarafından destekleniyor. Elinizin altında bu aileye mensup grafik işlemcilerini bulunduran, “canavar” gibi bir oyun bilgisayarı varsa, ilk adımı tamamladınız demektir.
- Güncel Ekran Kartı Sürücüleri: DLSS’nin güncel oyunlarda etkinleştirilebilmesi için NVIDIA’nın kendi web sayfası üzerinden ya da GeForce Experience yazılımı aracılığıyla en güncel ekran kartı sürücülerini indirmeyi unutmayın.
- DLSS Destekli Oyun: Bazı popüler oyunların çıkışının üzerinden hayli zaman geçmiş olsa da geliştiriciler, DLSS teknolojisini oyunlarına entegre etmekten kaçınmıyorlar. Bunun en önemli örneklerinden biri, hiç şüphesiz Red Dead Redemption 2. Güncel oyunlar, zaten DLSS desteği içerdiğini duyuruyor ama bazı eski oyunların da bu teknolojiye kavuştuğunu bilmenizde yarar var.
Şimdi gelelim, DLSS’yi etkinleştirme konusuna. Hemen her oyunda “Ayarlar” ya da “Seçenekler” menüsü bulunuyor ve ilgili menünün altında mutlaka “Grafik Ayarları” bölümü yer alıyor. Oyun geliştiricilerin, menü tasarım tercihlerine bağlı olarak “Grafik” veya “Video” gibi başlıklar altında “DLSS Ayarları” gibi bir seçeneği bulabilirsiniz. Buradan DLSS modunu seçerek oyunun görüntü kalitesi ve kare/saniye değerlerini özelleştirmeniz mümkün. DLSS 2.0 destekli oyunlarda:
- Kalite Modu: En yüksek görüntü kalitesini sunar fakat kare/saniye artışı göreceli olarak daha azdır.
- Dengeli Mod: Görüntü kalitesi ve performans arasında iyi bir denge sağlar.
- Performans Modu: Maksimum kare/saniye artışı sunar ama görüntü kalitesinde bir miktar düşüş görebilirsiniz.
- Ultra Performans Modu: Çok yüksek çözünürlükler için tasarlanmıştır ve en fazla performansı sağlar ancak görüntü kalitesi en düşük seviyededir.
Eğer oyunda DLSS 3.0 desteği varsa genellikle “DLSS Frame Generation” şeklinde, etkinleştirilebilir bir bölüm bulunur. Benzer şekilde DLSS 3.5 destekli oyunlarda doğrudan DLSS Ray Reconstruction şeklinde seçenek yer alır. Bu sayede ray tracing ya da path tracing gibi özel aydınlatma yöntemlerini, rahatlıkla seçebilirsiniz.
Siz de en güncel oyunları, görüntü kalitesinden taviz vermeden en yüksek kare/saniye değerleriyle oynamayı hedefliyorsanız, Monster tarafından geliştirilen; Abra, Tulpar ve Semruk oyun bilgisayarlarından dilediğinizi hemen satın alabilirsiniz.
DLLS Hakkında Merak Edilenler
DLSS Ne İşe Yarıyor?
- DLSS (Deep Learning Super Sampling), NVIDIA tarafından geliştirilen bir yapay zeka teknolojisidir. Oyunlarda ve diğer grafik yoğun uygulamalarda görüntü kalitesini artırırken performansı da iyileştirmeyi amaçlar. Grafik kartının iş yükünü optimize ederek daha yüksek çözünürlükte görüntüler sunar.
DLSS FPS Artırır mı?
- Evet, DLSS FPS (saniyedeki kare sayısı) artırabilir. Yapay zeka destekli örnekleme yöntemi kullanarak, grafik kartının daha düşük çözünürlükte render alıp, görüntüyü yüksek çözünürlüğe çıkararak işlemesi sağlanır. Bu da daha yüksek FPS ile daha akıcı bir oyun deneyimi sunar.
DLSS Görüntüyü Bozar mı?
- DLSS, genel olarak görüntü kalitesini iyileştirmek için tasarlanmıştır. Ancak, bazı durumlarda, özellikle düşük DLSS ayarlarında, görüntüde bulanıklıklar veya diğer grafik anomalileri oluşabilir. Yüksek DLSS modları bu sorunları minimize eder.
DLSS Açmak Ekran Kartını Yorar mı?
- DLSS, grafik kartını farklı şekilde yorar. Daha düşük çözünürlükte işlem yaparak GPU üzerindeki yükü azaltır, ancak yapay zeka işlemcileri (Tensor çekirdekleri) üzerinde ekstra işlem yükü oluşturur. Genel olarak, DLSS’nin aktif edilmesi performansı artırırken GPU yükünü dengeler.
DLSS Ayarı Nasıl Yapılır?
- DLSS ayarını yapmak için, destekleyen bir NVIDIA RTX serisi grafik kartınızın olması gerekir. Oyunun grafik ayarları menüsünden DLSS seçeneğini bulup aktif edebilirsiniz. Çoğu oyun, farklı DLSS modları sunar; bu modları deneyerek en iyi görüntü kalitesi ve performans dengesini bulabilirsiniz.
DLSS VRAM Düşürür mü?
- DLSS, doğrudan VRAM kullanımını düşürmez, ancak grafik kartının VRAM’i daha verimli kullanmasına yardımcı olabilir. Daha düşük bir çözünürlükte render yaparak başladığı için, VRAM üzerindeki baskı azalır, bu da dolaylı olarak VRAM kullanımını optimize edebilir.
